Najważniejszym wątkiem powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” jest oczywiście motyw zbrodni. Główny bohater, Rodion Raskolnikow, dopuścił się morderstwa starej lichwiarki Alony Iwanownej i jej siostry, Lizawiety. Wydawało mu się, że jest na tyle silny, żeby poradzić sobie ze zbrodnią. Raskolnikow sądził, że wybitne jednostki mają prawo do przekraczania granic moralnych, ponieważ to one tworzą historię. Dostojewski udowodnił w swojej powieści, że Rodion nie miał racji. Żaden człowiek nie powinien decydować o życiu lub śmierci bliźniego. Okazało się, że każdy musi ponieść konsekwencje swoich czynów. Raskolnikow stał się wyalienowany i stopniowo popadał w obłęd.
Dostojewski starał się przekazać także, że człowiek jest w stanie przejść przemianę wewnętrzną i zrozumieć swoje błędy, Rodion dojrzewał do zrozumienia, że jego filozofia życiowa była błędna. Zdał sobie sprawę, że nie jest w stanie przejść do porządku dziennego nad popełnioną zbrodnią. Zaplanował każdy szczegół morderstwa i myślał, że jest silniejszy od pozostałych zbrodniarzy, ale to okazało się nieprawdą. Śmierć lichwiarki i jej siostry bardzo szybko wyszła na jaw, a Raskolnikow wpadł w panikę. Ukrył łupy w przypadkowym miejscu i zaczął chorować. Do odrodzenia Raskolnikowa zdecydowanie przyczyniła się jego ukochana, Sonia. Rodion przyznał się do winy i poniósł karę, został wysłany na katorgę na Syberię. Właśnie tam, Raskolnikow przeszedł odrodzenie. Za pośrednictwem głównego bohatera, Dostojewski ukazał, że nawet morderca może zasługiwać na drugą szansę i dobrze ją wykorzystać.
Z wątkiem zbrodni, nieodłącznie jest powiązany motyw kary, co widać już w tytule powieści. Raskolnikow początkowo był przekonany, że nie poniesie konsekwencji swoich czynów, ponieważ uważał się za wybitną jednostkę. Okazało się jednak, że nikt nie jest bezkarny. Rodion stopniowo popadał w obłęd. Jego nielogiczne, wręcz szaleńcze, zachowanie wzbudziło podejrzenia śledczego, Porfirego Pietrowicza. Raskolnikow w końcu był zmuszony przyznać się do winy. Został skazany na katorgę na Syberii. W rzeczywistości jednak, jego kara zaczęła się znacznie wcześniej. Było nią wykluczenie ze społeczeństwa i cierpienie, wynikające z wyrzutów sumienia.
Istotną rolę w powieści odgrywa także motyw cierpienia. Życie większości bohaterów było bardzo trudne. Zmagali się z biedą, chorobami i uzależnieniami. Raskolnikow początkowo cierpiał z powodu ubóstwa i rozczarowania. Był rozżalony, ponieważ w przeszłości studiował prawo i miał nadzieję na lepszą przyszłość. Jego plany pokrzyżowała jednak bieda. Wyjściem z trudnej sytuacji miało być zabicie lichwiarki. Ten czyn przysporzył Rodionowi jeszcze więcej cierpienia, które zakończyło się dopiero na Syberii, gdy bohater przeszedł nawrócenie. Ból przeżywała również Sonia. Z powodu alkoholizmu ojca i choroby macochy, został zmuszona do prostytucji, żeby zarobić pieniądze na utrzymanie rodziny. Sonia dobrowolnie przyjęła też cierpienie Raskolnikowa, ponieważ udała się z nim na Syberię. Trudne były także losy Duni. Siostra Raskolnikowa straciła pracę, ponieważ została niesłusznie oskarżona o romans ze swoim pracodawcą. Następnie, zaręczyła się z bogatym Piotrem Łużynem, który nie miał do niej szacunku. Wciąż była też prześladowana przez Swidrygajjłowa.
W powieści pojawia się też motyw przemiany. Raskolnikow był zbrodniarzem, który stopniowo dojrzewał do zrozumienia, że jego światopogląd jest błędny. Zmienił się pod wpływe swojej religijnej narzeczonej, Soni. Po dokonaniu morderstwa, Rodion umarł wewnętrznie. Pobyt na Syberii i miłość Soni przyczyniły się do jego „zmartwychwstania”. Raskolnikow zmienił się z wyniosłego samotnika w kochającego, wrażliwego mężczyznę.
Duże znaczenie ma motyw snu. Raskolnikowa prześladowały realistyczne, przerażające wizje, związane z wydarzeniami w jego życiu. Jedną z nich był sen o zdychającym koniu. Rodiona nawiedziło wspomnienie z dzieciństwa, gdy był świadkiem zamęczenia starej klaczy przez okrutnego Mikołkę. Tę wizję można interpretować na wiele sposobów. Raskolnikow jest utożsamiany z umierającym koniem, dręczącym go woźnicą lub współczującym dzieckiem. Sny miały ukazywać skomplikowaną psychikę ludzką. Rodion był jednocześnie katem i ofiarą. Po dokonaniu morderstwa, śniła mu się lichwiarka, śmiejąca się po każdym uderzeniu siekierą. Może to oznaczać, że Raskolnikow w rzeczywistości zadał większy ból samemu sobie, niż Alonie Iwanownie.
W utworze pojawia się również motyw miasta. Akcja powieści rozgrywa się w Petersburgu. Miasto jest zdecydowanie nieprzyjazne, a nawet odstręczające. Panują w nim nędza, chciwość i pijaństwo. Dostojewski opisał Petersburg z perspektywy ludzi ubogich, walczących o przetrwanie. Skupił się na ciemnych zaułkach, garbatych mostach i zakurzonych skwerach. Atmosfera miasta jest przytłaczająca, co doskonale koresponduje z losami bohaterów.
Motyw samotności również odgrywa w powieści istotną rolę. Raskolnikow izolował się od innych, ponieważ często kierował się poczuciem wyższości. Stał się jeszcze bardziej wyalienowany po dokonaniu zbrodni. Unikał nawet towarzystwa matki i siostry, które odwiedziły go w Petersburgu. Mimo swojego trudnego charakteru, Rodion mógł liczyć na pomoc rodziny, przyjaciela Razumichina i ukochanej Soni. Nie był więc tak samotny, jak mu się wydawało.
W powieści obecny jest także motyw miłości. Związek Raskolnikowa i Soni nie przypominał jednak romantycznych historii, pojawiających się w literaturze. Ich miłość rozwijała się powoli, głównie dzięki empatii i pokorze Soni. Dziewczyna nie odwróciła się od Rodiona, nawet gdy dowiedziała się, że jest mordercą. Zdecydowała się towarzyszyć mu w wyjeździe na Syberię. Przez długi czas, Sonia nie dostawała nic w zamian. Raskolnikow był zamknięty w sobie i oschły. Jego zachowanie zmieniło się dopiero po poważnej chorobie. Rodion zdał sobie sprawę, że kocha Sonię i zaczął okazywać jej wdzięczność. Miłość narodziła się również między Dunią i Razumichinem. Dziewczyna podjęła dobrą decyzję, zrywając zaręczyny z Łużynem. Razumichin nie był zamożny, ale traktował ją z szacunkiem i starał się zapewnić rodzinie godny byt.
Ważną rolę odgrywa również motyw dobra i zła. Postać Raskolnikowa ukazuje, jak skomplikowana jest ludzka psychika. Rodion był zdolny do morderstwa, a jednocześnie wrażliwy i współczujący. Pomógł w organizacji pogrzebu Marmieładowa i martwił się o swoją siostrę, która chciała poświęcić własne szczęście, żeby zapewnić rodzinie godne życie. Dostojewski ukazał, jak cienka linia może dzielić dobro i zło.
Obecny jest też motyw rodziny. Został ukazany na przykładzie Marmieładowa oraz jego żony i dzieci. Rodzina była zdecydowanie dysfunkcyjna. Alkoholizm Marmieładowa doprowadził go do upadku moralnego. Mężczyzna nie zarabiał na utrzymanie rodziny, a nawet kradł pieniądze swojej córce Soni, która musiała zająć się prostytucją. Katarzyna Iwanowna zachorowała na gruźlicę i stopniowo traciła kontakt z rzeczywistością. W całej sytuacji, najbardziej poszkodowane były dzieci. Przyglądały się kłótniom rodziców, zostały zmuszone do występów na ulicy, żeby zarobić pieniądze na utrzymanie rodziny, a nawet były bite.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.