Powieść Kornela Makuszyńskiego „Szatan z siódmej klasy” pełni głównie funkcję rozrywkową. Autor skupia się szczególnie na wątku sensacyjnym. Makuszyński stworzył przygodową powieść dla młodzieży z elementami powieści detektywistycznej. Napięcie stopniowo rośnie, gdy Cisowski rozwiązuje kolejne zagadki. Konsekwentnie dąży do rozwikłania tajemnicy dworu w Bejgole, której początki sięgają wojen napoleońskich. Adam nie jest policjantem ani profesjonalnym detektywem. Musi więc korzystać wyłącznie ze swojego sprytu, odwagi i kreatywności. Cisowski osiąga sukces. Udaje mu się przechytrzyć szajkę rabusiów oraz znaleźć skarb, ukryty w parku przez Kamila de Berier. W ten sposób, ratuje rodzinę Gąsowskich od bankructwa oraz przyczynia się do schwytania oszustów.
Adam Cisowski stanowi dla młodzieży wzór do naśladowania. Makuszyński opisał w powieści idealnego nastolatka, który jest wymarzonym synem, kolegą i uczniem. Cisowski wyróżnia się inteligencją i zdolnością logicznego myślenia. Potrafi poradzić sobie w każdej sytuacji. Jest lubiany wśród kolegów, ponieważ wyraża gotowość do pomocy. Próbuje podpowiadać kolegom, niespodziewanie wywołanym do odpowiedzi. Rozwiązuje też zagadkę zaginionego pióra oraz brakujących stu złotych w kasie spółdzielni szóstoklasistów.
Cisowski nie unika odpowiedzialności za swoje czyny, przyznaje się, że odgadł metodę egzaminowania profesora Gąsowskiego. Uczniowi udaje się uchronić klasę przed gniewem nauczyciela. Domyśla się, kogo profesor poprosi do odpowiedzi w sobotę. Rozwiązuje też zagadkę niewysłanych listów, gdy profesor dziwi się, dlaczego jego przyjaciele nie odpowiedzieli na zaproszenie.
Cisowski zyskuje zaufanie nauczyciela, który prosi go rozwikłanie tajemnicy dworku w Bejgole. Chłopak rezygnuje z rodzinnych wakacji nad morzem, aby pomóc rodzinie profesora. Podczas rozwiązywania tajemnicy, Cisowski wykazuje się wszechstronną wiedzą. Zna język francuski, jest obyty z historią i literaturą. Wykazuje się także orientacją w terenie. Na uwagę zasługuje również niewinna miłość Wandy i Adama. Ich znajomość stopniowo się rozwija, młodzi okazują sobie uczucia za pomocą drobnych gestów. Cisowski nie oczekuje wynagrodzenia za odnalezienie skarbu. Posiada własny system wartości, uważa że Wanda jest cenniejsza od wszystkich klejnotów.
Powieść ukazuje walkę dobra ze złem. Po dobrej stronie stoją Adam i rodzina Gąsowskich. Nie są pozbawieni wad, ale mają dobre intencje. Iwo Gąsowski początkowo sprawia wrażenie obojętnego egoisty. Interesują go wyłącznie obliczenia, liczy że zostanie sławnym matematykiem. Jego postępowanie doprowadziło do zadłużenia majątku w Bejgole. Przechodzi jednak przemianę, pali swoje notatki i postanawia zająć się przyziemnymi sprawami. Rodzina musi skonfrontować się z szajką rabusiów.
Oszuści przekraczają wszelkie granice, aby zdobyć skarb. Potrafią jednak tylko używać siły fizycznej, ponieważ brakuje im wiedzy i inteligencji. Zamykają Francuza i Adama w piwnicy, fałszywy malarz uderza chłopaka w głowę. Oszuści posiadają nawet broń. Dają się jednak wciągnąć w pułapkę, zorganizowaną przez Cisowskiego i Burskiego. Naiwnie wierzą, że żelazna skrzynka to skarb. Oszuści zostają aresztowani podczas bójki o skrzynię. Okazuje się, że są poszukiwani za inne przestępstwa. Dobro zwycięża ze złem. Cisowski znajduje skarb w dziupli, ratuje rodzinę Gąsowskich od bankructwa.
Powieść pełni także funkcję dydaktyczną. Przestrzega przed chciwością. Francuz, który znalazł list Kamila de Berier w starej książce, ponosi konsekwencje swojego postępowania. Wynajęci przez niego rabusie, obracają się przeciwko niemu. Francuz próbuje zadośćuczynić swoim błędom, dając księdzu Kazuro sto złotych, które ten przekazuje ubogim.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.