Utwór Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej „Jeśliś jest prawdą” przedstawia przemyślenia młodej kobiety, przeżywającej zawód miłosny. Dziewczyna wie, że jeśli mężczyzna nie odwzajemni jej uczuć, musi o nim zapomnieć.
Wiersz składa się z dwóch czterowersowych strof. Wersy liczą od dziewięciu do dwunastu zgłosek. Pojawiają się rymy krzyżowe.
Utwór należy do liryki inwokacyjnej. Podmiot liryczny to młoda kobieta, która przeżywa zawód miłosny, prawdopodobnie pierwszy. Musi przestać żyć złudzeniami, dlatego dąży do konfrontacji z mężczyzną. Zwraca się więc bezpośrednio do ukochanego i ma nadzieję, że przestanie ją dręczyć. Pojawiają się apostrofy („przyjdź do mnie bez słów”, „weź w Twe ręce wszystko co dać mogę”, „jeśliś snem jest pośrod innych snów”, „puść mnie w dalszą drogę”, „czy wiesz, co znaczy być jak biały bez”, „patrz na me oczy”).
W utworze, ze względu na niewielki rozmiar, zastosowano niewiele środków stylistycznych. Obecne są metafory („weź w Twe ręce wszystko co dać mogę”, „jeśliś snem jest pośrod innych snów”), porównania („co znaczy być jak biały bez”), epitety („dalszą drogę”, „biały bez”), pytania retoryczne („Czy wiesz, co znaczy być jak biały bez, który ku słońcu wypręża się cały, i tak już za nic nie chcieć więcej łez?”) i wykrzyknienia („och!”).
Wypowiedź podmiotu lirycznego przypomina oniryczną wizję. Osoba mówiąca jest zagubiona, nie wie, czy jej uczucia mogą istnieć w realnym świecie, czy są wyłącznie marzeniem. Kobieta nie ufa już swojemu ukochanemu. Za zmianą jej nastawienia musi stać poważna przyczyna, ale podmiot liryczny jej nie ujawnia.
Dziewczyna nie jest w stanie dłużej się starać, zwłaszcza że nie dostrzega zaangażowania ze strony mężczyzny. Osoba mówiąca prawdopodobnie jest młoda i niedoświadczona, być może przeżywa swój pierwszy zawód miłosny. Wcześniej nie zdawała sobie sprawy, że uczucia tak szybko przemijają. Człowiek uczy się i dojrzewa przez doświadczenia, często trudne i bolesne. Do tej pory, dziewczyna żyła złudzeniami. Wolała oszukiwać się, że ukochany wciąż darzy ją prawdziwą miłością. Zaczyna jednak podejrzewać, że mężczyzna kłamał. Kobieta jest gotowa zmierzyć się z prawdą, nie jest w stanie dalej funkcjonować w stanie zawieszenia. Zwraca się więc do swojego ukochanego i oczekuje od niego szczerego wyznania. Woli bolesną prawdę, niż kolejne kłamstwa.
Dziewczyna wciąż kocha swojego wybranka. Jeśli tylko jej uczucie jest odwzajemnione, wyraża gotowość oddania mu wszystkiego, co tylko może. Osoba mówiąca obawia się jednak, że prawdziwa miłość istnieje tylko w jej snach. Ta świadomość jest dla kobiety bolesna, ale wie, że musi ją zaakceptować. Jeśli mężczyzna jej nie kocha, dziewczyna chce ostatecznego rozstania. Nie potrafi dłużej żyć złudzeniami i nadzieją na odwzajemnienie uczuć. Podmiot liryczny obawia się samotności, ale wie, że musi ruszyć dalej. Jeśli miłość przysparza bólu, należy zrobić wszystko, aby o niej zapomnieć. Kobieta zwraca się do swojego ukochanego, ale ten nie odpowiada. Pozostaje więc w stanie zawieszenia, nie może rozwiać swoich wątpliwości. Być może dopiero przygotowuje się do rozmowy z mężczyzną, próbuje wyobrazić sobie jej przebieg.
W utworze pojawia się biały bez, symbol młodości i niewinności. Podmiot liryczny prawdopodobnie przeżywa swoją pierwszą miłość. Podchodzi więc do relacji z mężczyzną w emocjonalny sposób, nie potrafi spojrzeć na sytuację z dystansem. Osoba mówiąca zastanawia się, czy jej ukochany w ten sam sposób odbiera ich związek. Obawia się, że mężczyzna nie zna smaku niewinnej, bezinteresownej miłości. Kobieta nie jest już w stanie znosić niepewności i cierpienia. Zdaje sobie sprawę, że jest odpowiedzialna za własne szczęście. Powinna cieszyć się młodością i beztroską, a nie płakać z powodu nieodwzajemnionej miłości. Podmiot liryczny wskazuje ukochanemu na swoje oczy, w których widać ślady łez. Ma nadzieję, że mężczyzna przestanie ją zwodzić. Pierwsza miłość osoby mówiącej okazała się nieszczęśliwa. W utworze panuje atmosfera przygnębienia i rezygnacji. Kobieta wybiera samotność, zamiast iluzji uczucia.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.