Utwór Tadeusza Różewicza „Przepaść” wbrew pozorom nie mówi o górskich wędrówkach, ale o codziennych trudnościach, które czasem stają się trudne do pokonania. Ukazuje jak proste gesty potrafią zmienić rzeczywistość drugiego człowieka.
Poeta nie zastosował podziału na strofy, wiersz ma budowę stychiczną. Autor nadał mu formę wiersza wolnego. Składa się z dwudziestu wersów o różnej ilości sylab. Nie pojawiają się rymy.
Utwór należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności. Opowiada o wydarzeniach, których jest obserwatorem. W wierszu pojawia się dwóch bohaterów: starsza, niedołężna pani oraz mały chłopczyk, który wykazuje się empatią.
Utwór został napisany prostym językiem, warstwa stylistyczna również nie jest zbytnio rozbudowana. Najważniejszą rolę odgrywają metafory („rozstępują się straszliwe ciemności nagromadzone nad światem”, „w sercu małego chłopca świeci iskierka miłości”). Obecne są też hiperbole („nad przepaścią krawężnika”, „przeprowadza przez otchłań ulicy”) i epitety („czarnych sukniach”, „drucianych okularach”, „straszliwe ciemności”, „złych ludzi”).
Wbrew temu co sugeruje tytuł, obrazy poetyckie przedstawione w utworze nie opowiadają o górskich wędrówkach. Wiersz przedstawia codzienną sytuację na zwyczajnej ulicy. Podmiot liryczny opisuje staruszkę w czarnej sukni i drucianych okularach, która opiera się o laskę. Czeka ją z pozoru prosta czynność - przejście na drugą stronę ulicy. Dla niedołężnej kobiety staje się to jednak ogromnym wyzwaniem.
Właśnie do trudności, które ją spotykają odnosi się tytuł wiersza. Ulica staje się przepaścią, otchłanią, w której staruszka boi się zginąć. W okolicy nie ma dużego ruchu, a jednak kobieta ma problem z przekroczeniem krawężnika i pokonaniem przejścia dla pieszych. Młody człowiek często nie rozumie, że świat z perspektywy staruszka wygląda całkowicie inaczej. Zdrowie i młodość nie są dane na zawsze, każdy prędzej, czy później stanie się mniej sprawny i będzie zmagać się z codziennymi czynnościami. Z tego powodu, należy dostrzegać problemy drugiego człowieka i pomagać, nawet za pomocą drobnych gestów.
Następnie pojawia się postać małego chłopca. Bohaterowie zostali wybrani na zasadzie kontrastu, dzieciństwo zderza się ze starością. Chłopiec dopiero rozwija się, uczy i dorasta, a staruszka stopniowo traci sprawność, zbliża się do kresu swojego życia. Dziecko wykonuje prosty, ludzki gest. Podbiega do staruszki, bierze ją za rękę i przeprowadza na drugą stronę ulicy.
Ta zwyczajna scena nabiera dramatyzmu przez zastosowane hiperbole. Ulica zostaje nazwana „otchłanią”, czytelnik ma wrażenie, że bohaterowie wiersza przeżywają niezwykłą i ryzykowną przygodę. Zmysły kobiety są przytępione, nie porusza się tak szybko jak kiedyś. Jadące samochody stanowią więc znacznie większe zagrożenie. Dla staruszki przekroczenie ulicy przypomina skok nad przepaścią. Dzięki chłopcu udaje jej się bezpiecznie ruszyć dalej. Droga posiada drugi brzeg, przypomina rwącą rzekę.
Pozornie chłopiec nie robi nic niespotykanego, pomoc staruszce to zwyczajny gest, wynikający z posiadania empatii. Podmiot liryczny przedstawia jednak pesymistyczną wizję świata, który został zdominowany przez zło. W utworze symbolizuje je ciemność, unosząca się nad całym miastem. Rozjaśnia ją tylko iskierka miłości w sercu małego chłopca. Czasem niewielki gest pozwala zmienić dzień drugiej osoby, przywrócić wiarę w człowieczeństwo.
Podmiot liryczny podkreśla jak ważna jest zwykła, codzienna uprzejmość. Miłość do drugiego człowieka nie musi wiązać się z ogromnymi poświęceniami czy działaniami prowadzonymi na szeroką skalę. Dziecko posiada niewielkie możliwości, a jednak znajduje sposób, aby pomóc staruszce w trudnej sytuacji. Kluczowym słowem w utworze jest właśnie „miłość”. To ona sprawia, że ludzie chcą sprzeciwiać się złu i dostrzegać drugiego człowieka, zamiast egoistycznie skupiać się wyłącznie na sobie.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.