Bajki Ignacego Krasickiego rozpoznawane są jako trafne komentarze ludzkich przywar i niedoskonałości. W dużej mierze odnoszą się również do problemów społecznych, krytyki zachowań przedstawicieli różnych urzędów i narodowych przywar. W bajce „Słowik i szczygieł” poeta renesansowy odnosi się do twórczości artystycznej.
Utwór posiada rymy w układzie „aabb”. Bajka spisana jest trzynastozgłoskowcem. Całość utworu to dialog – za jego sprawą przedstawiona została sytuacja liryczna.
Ważnym elementem bajek Krasickiego jest morał. Morał – najprościej mówiąc – to wniosek, którym zakończony jest utwór literacki o charakterze dydaktycznym. Całość dzieła (bajki, baśni, przypowieści) skomponowana jest w taki sposób, by wszystkie wydarzenia w niej zawarte zmierzały do głównej intencji twórcy – do przedstawienia morału.
Krasicki czerpie z bogatej tradycji bajek antycznych – wśród nich wyróżnić należy greckiego twórcę Ezopa. W bajkach zawarte są opowieści o ludziach, zwierzętach lub przedmiotach. Sytuacja liryczna, w której zostali postawieni, zmierza do dostrzeżenia morału płynącego z opowieści.
Bohaterowie bajek obdarzeni są charakterystycznymi cechami – opisanymi wyraziście, dosadnie, bezpośrednio – dzięki temu czytelnik z łatwością zrozumie intencje twórcy.
Najczęstszymi motywami bajek Ignacego Krasickiego są:
Bajka, choć krótka, niesie za sobą ważny morał dotyczący artystów. Bohaterami utworu Krasickiego są szczygieł i słowik. Z jej treści możemy dowiedzieć się, że słowik nie należy do postaci bardzo towarzyskich – już przy okazji pierwszego wersu dowiadujemy się, że siedzi on w milczeniu:
Rzekł szczygieł do słowika, który cicho siedział
Słowa, które skierował szczygieł do słowika, nacechowane były złośliwością i pozornym zainteresowaniem postacią swojego towarzysza:
"Szkoda, że krótko śpiewasz"
Intencja słów szczygła staje się zrozumiała w momencie, gdy czytelnik uświadomi sobie, że cechą charakterystyczną szczygłów jest ich długi, wysoki zaśpiew. Dzięki temu można uświadomić sobie, że słowa szczygła nie miały być przyjacielskie – zależało mu na tym, by porównać słowika ze sobą, pochwalić się swoim długim śpiewem i wykazać słowikowi, że jego śpiew jest gorszy niż szczygła.
Morał bajki skomponowany został w taki sposób, że mieści się w odpowiedzi, jaką słowik skierował do swojego rozmówcy. Stwierdził on:
"Co mi dała natura, wypełniam to wiernie.
Lepiej krótko, a dobrze, niż długo, a miernie".
W tych słowach słowik nie tylko zgrabnie poradził sobie z zaczepką szczygła, ale zawarł też kilka dodatkowych informacji.
Pierwszą kwestią, do której odniósł się słowik, jest talent i konsekwencja w wykonywanej sztuce. To właśnie te przymioty, o których mówi, iż wypełnia je wiernie. Wiernie w tym wypadku oznacza z oddaniem i pracowicie. Krótki, harmonijny śpiew słowika jest momentem, w jakim przedstawia on swoje uzdolnienia. Nie stara się na siłę zmieniać swojego zaśpiewu, akceptuje swój talent i nie uważa, by miał być on źródłem wstydu.
Druga kwestia dotyczy jakości wykonywanej pracy. Choć szczygieł posiadł umiejętność, która pozwala mu śpiewać przez długi czas, słowik ocenia jakość tego śpiewu bardzo miernie, to znaczy niezadowalająco. Zestawienie – „krótko, a dobrze” i „długo, a miernie” – prezentuje morał utworu.
Głosi on, że prawdziwą sztuką nie jest robienie czegokolwiek bez przekonania i jedynie dla samych korzyści. Dla artysty ważna ma być zarówno jakość, jak i wysiłek, jaki włożyć musi w swoją sztukę.
W bajce szczygieł prezentuje artystę, któremu zależy wyłącznie na poklasku. Nie przywiązuje on wagi do warsztatu ani jakości wykonywanej pracy – najważniejszy dla niego jest efekt końcowy i idące za nim profity. Szczygieł nie przykłada się do pracy – może przez wiele godzin wykonywać jeden, monotonny utwór, lecz nie dostrzega swoich wad. Gotowy jest na krytykowanie słowika, który – w skupieniu – przygotowuje kolejny utwór, ponieważ go nie rozumie. Zdaniem szczygła artysta powinien cały czas dążyć do rozgłosu, uwielbiać pochwały i brylować w otoczeniu.
Słowik natomiast prezentuje cechy prawdziwego artysty. Na każdym etapie swojej pracy zwraca on uwagę na szczegóły, sumiennie pracuje przy swoim dziele by na końcu podzielić się dopracowaną wersją ze światem. Za sprawą bajki Krasicki wyraża swój pogląd nie tylko na sztukę, ale każdą działalność człowieka. O wiele bardziej ceni pracowitość i konsekwencję niż szumne pochwały i pychę.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.