Utwór rosyjskiej poetki Anny Achmatowej „Żona Lota” ukazał się w tomiku „Anno Domini MCMXXI” w 1922 roku. Tytuł wskazuje na inspirację biblijną, autorka przedstawia swoje refleksje na temat historii Lota i jego małżonki przedstawionej w Starym Testamencie. Achmatowa chciała upamiętnić postać kobiety, która często znika wśród ogromu biblijnych historii.
Utwór należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność pod koniec wiersza. Świadczy o tym zastosowanie odpowiedniego zaimka osobowego („tylko w mym sercu na zawsze zostanie”), osoba mówiąca wyjawia swój emocjonalny stosunek do postaci żony Lota.
Utwór ma budowę regularną, składa się z czterech czterowersowych strof. Na początku wiersza poetka umieściła motto będące cytatem z biblijnej Księgi Rodzaju, który w zwięzły sposób przybliża opowieść do której autorka odwołuje się w utworze. W wierszu pojawiają się rymy krzyżowe (abab) dokładne i niedokładne. Na rytm utworu wpływają również anafory, kilka wersów rozpoczyna się od słów „na” oraz „i”. Ostatni wers wiersza ma formę puenty, podmiot liryczny podziwia kobietę, która poświęciła życie dla jednego spojrzenia. Jest to paradoks, ponieważ to stwierdzenia zaskakuje czytelnika, odbiega od powszechnej opinii na temat zachowania żony Lota.
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana, dzięki środkom poetyckim autorka wprowadziła stylizację biblijną. Zastosowano inwersję czyli szyk przestawny zdań („szedł sprawiedliwy za mężem”, „na czarnej szczyt góry”, „wieże czerwone rodzinnej Sodomy”, „w wysokim twym domu”). Pojawiają się również biblijne archaizmy, określenie „mąż od Boga” oznacza anioła. W wierszu znajdują się także porównania („strata niewielka, jak łza w oceanie”). Zastosowano personifikacje, zjawiska nabierają cech ludzkich („szeptała tak trwoga”). Podmiot liryczny wymienia rzeczy za którymi tęskni tytułowa żona Lota, pojawiają się wyliczenia („gdzieś nuciła i przędła, i żyła”). Opis nabiera plastyczności dzięki epitetom („wieże czerwone”, „miłemu mężowi”, „przejrzysty słup soli”, „strata niewielka”, „śmiertelnej niemocy”). Pojawia się również pytanie retoryczne („Lecz któż tę kobietę opłacze na ziemi?”). Poetka stosuje w utworze również elementy kontrastu, pojedyncza łza została zestawiona z całym oceanem.
Utwór stanowi refleksję na temat biblijnej historii Lota i jego rodziny. Poetka przedstawia w nim swoje refleksje na ten temat i odwraca myślenie na temat opisywanych w Piśmie Świętym wydarzeń. Już tytuł wskazuje, że autorka stawia na pierwszym miejscu żonę Lota, której w Biblii poświęca się niewiele uwagi.
Autorka stara się zrozumieć motywy postępowania kobiety, być może solidaryzuje się z nią ze względu na płeć. Jest to zmiana podejścia do biblijnych historii, w których najważniejszą rolę zwykle odgrywają mężczyźni, a kobiety stanowią tło wydarzeń, będą zazwyczaj źródłem kłopotów i złych decyzji. Achmatowa starała się podejść do postawy żony Lota w nowy sposób, nie oceniać jej ze względu na nieposłuszeństwo wobec woli Boga, ale spróbować zrozumieć emocje, które kierowały zrozpaczoną kobietą.
Lot był bratankiem biblijnego patriarchy, Abrahama. Osiedlił się w Sodomie, gdzie założył rodzinę. Mieszkańcy tego miasta postępowali niemoralnie, oddawali się rozpuście, nie przestrzegali praw boskich i ludzkich. Bóg postanowił więc zesłać na Sodomę karę w postaci deszczu siarki i ognia. Lot był jedynym sprawiedliwym człowiekiem w całym mieście, dlatego dostał możliwość ocalenia siebie i swojej rodziny. Miał opuścić Sodomę wraz z żoną i dwoma córkami. Bóg postawił jednak jeden warunek, nikt z rodziny nie mógł obejrzeć się za siebie podczas ucieczki. W innym przypadku - podzieli los zniszczonego miasta.
Żona Lota, niewymieniona w Biblii z imienia, złamała ten zakaz. Z nieznanych powodów, obejrzała się do tyłu, przez co Bóg spełnił swoją groźbę. Kobieta została zamieniona w słup soli. Właśnie z tej biblijnej historii wywodzi się związek frazeologiczny „zamienić się w słup soli”, oznaczający nagłe znieruchomienie spowodowane zdziwieniem lub przerażeniem. Niektóre źródła dowodzą, że śmierć żony Lota była spowodowana właśnie ogromnym strachem po zobaczeniu co dzieje się z jej ukochanym miastem.
Podmiot liryczny stara się odtworzyć emocje, które mogły towarzyszyć żonie Lota podczas ucieczki z Sodomy. Kobieta jest przerażona, chce ratować życie swoje i swoich bliskich, ale jednocześnie tęskni i trudno jej opuszczać miejsce w którym spędziła wiele szczęśliwych lat. Lot pewnie zmierza do przodu, prowadzony przez anioła, na pierwszym miejscu stawia posłuszeństwo wobec Boga, który ratuje jego rodzinę przed zagładą.
Żona Lota jest bardziej emocjonalna, kieruje nią strach. Trwoga podpowiada, że jeszcze zdąży uciec, powinna więc ostatni raz spojrzeć na ukochane miasto. Kobieta wspomina wszystkie najlepsze chwile, które spędziła z rodziną w Sodomie. Rozpamiętuje wykonywanie wszystkich codziennych obowiązków, znajome miejsca, narodziny dzieci, szczęście u boku męża. Przygnębia ją wizja opustoszałego domu, który tak starannie pielęgnowała. Kobieta jest typową opiekunką domowego ogniska, na pierwszym miejscu stawia życie rodzinne, obawia się niepewnej przyszłości.
Pokusa staje się zbyt silna i żona Lota ogląda się za siebie. Ryzyko nie opłaciło się, Bóg wykonuje swoją groźbę. Nogi kobiety zostają przytwierdzone do ziemi, wzrok staje się martwy. Kobieta jest zamieniona w przezroczysty słup soli. Za nieposłuszeństwo wobec boskich ostrzeżeń, spotkała ją najwyższa kara. Żona Lota traci życie, zmarnowała swoją okazję na ucieczkę z niszczonej Sodomy. Jej śmierć traci jednak na znaczeniu w porównaniu z ogromem ludzkich tragedii przedstawionych w Piśmie Świętym. Podmiot liryczny zastanawia się czy ktokolwiek na ziemi zapłacze nad tą stratą. Żona Lota jest przedstawiana wyłącznie jako symbol nieposłuszeństwa i zbędnego sentymentalizmu, nieznane jest nawet jej imię. Osoba mówiąca podchodzi jednak do tej historii z większą wrażliwością. Na zawsze zapamięta kobietę, która była gotowa poświęcić życie za zaledwie jedno spojrzenie na ukochane miasto. Wiersz jest próbą upamiętnienia żony Lota, przez wielu pomijanej i krytykowanej.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.